Het is 15 mei 1817, en de zon brandt fel op Saparua. Een man, gekleed in een opvallende Britse kapiteins jas, zijn naam is Pattimura. Zijn missie? De Nederlandse koloniale overheersers verslaan. Maar wat dreef hem tot deze daad? Laten we teruggaan naar die tijd om te kijken wat er allemaal op de achtergrond speelde.
Van Franse Invloed naar Britse Controle
In 1795, toen Willem V van Oranje-Nassau vluchtte naar Engeland, werd Nederland een vazalstaat van Frankrijk (de Bataafse Republiek). In die tijd voerden Frankrijk en Engeland oorlog met elkaar, en de Britten zagen hun kans schoon om de Nederlandse koloniën over te nemen. Met het oog op het verzwakken van Napoleon's macht, grepen de Britten in 1796 de controle over de Molukken.
Tevens werd de beruchte VOC (Verenigde Oost-Indische Compagnie) op 31 december 1799 opgeheven. Nederland nam de schulden en bezittingen van de VOC over, maar de Britten bleven de Molukken besturen. Veel Nederlanders bleven op de Molukse eilanden werken vanwege hun specialistische kennis van de specerijenhandel.
De Terugkeer van Nederland en Economische Veranderingen
Fast forward naar 1815. Napoleon is verslagen, en Europa wil vrede. Nederland krijgt zijn koloniën terug, inclusief de Molukken. Maar de wereld is veranderd. De specerijenhandel, ooit de schat van de Molukken, is minder lucratief geworden. Kruidnagel en nootmuskaat worden nu ook in Franse en Britse koloniën verbouwd. Daarnaast is de smaak van Europa veranderd; thee, koffie en suiker zijn de nieuwe luxeproducten. De industriële revolutie verlegt de focus naar katoen en rubber.
In 1816 herstelt Nederland zijn gezag over de Molukken. Maar met nieuwe strenge regels en belastingen voelt de lokale bevolking de druk toenemen. Wat eens een lastige situatie was, wordt nu ondraaglijk.
De opkomst van Pattimura
Hier komt Pattimura in beeld. De Nederlandse regels en belastingen zijn zwaar. De bevolking, die zich al had aangepast aan het minder strenge Britse bestuur, ziet hun cultuur, tradities en levenswijze bedreigd. Pattimura wordt een symbool van verzet tegen de onderdrukking.
Op 15 mei 1817 leidt hij zijn leger in een moedige opstand. Gewapend met vastberadenheid en een vurige drang naar vrijheid, neemt hij het op tegen de Nederlandse overheersers. Zijn verhaal laat zien dat echte verandering begint bij degenen die durven op te staan en de strijd aangaan. Dat kan anno 2024 gelukkig ook geweldloos zijn.
In de geschiedenis van Maluku zijn er vele anderen geweest die ook al voor 1817 de strijd aan zijn gegaan met het koloniale bewind. De eerste opstand tegen het koloniale bewind werd geleid door een vrouw. Daarover in een andere blog meer.